Pokłosie (2012)

Podczas seansu „Pokłosia” czułem bolesny skurcz zawodu i niespełnionej nadziei. Z przykrością patrzyłem na aktorów, którzy – poza epizodami Danuty Szaflarskiej, Jerzego Radziwiłowicza i kilku naturszczyków – byli niewiarygodni i jakby zagubieni w konwencji. Reżyser nie umiał pomóc Maciejowi Stuhrowi i Ireneuszowi Czopowi wskazówkami, które dałyby im klucz do połączenia historycznego tematu z gatunkową konwencją.

„Pokłosie” (…) to film ważny i udany pod względem artystycznym. Sukces wynika z jego formy. (…) to trzymający w napięciu thriller (można się w nim doszukać nawet motywów westernowych). Wydawałoby się, że ten gatunek filmowy nie przystaje do tematu tak trudnego i rozbudzającego gwałtowne emocje. A jednak u Pasikowskiego doskonale wszystko zagrało, wydobył tragizm posługując się środkami popularnymi.

Z powodu dojrzałego stosunku do rodzimego zła można nazwać Pasikowskiego najbardziej amerykańskim z polskich reżyserów. Autor „Krolla” i „Psów”, uprawiając popularne, gatunkowe kino, narusza poczucie zbiorowej niewinności. Miesza szyki. Ludzi przypisanych do zła czyni w filmie agentami dobrej sprawy.

Dramat napisany oraz wyreżyserowany przez twórcę „Psów” ma posmak moralitetu starającego się podporządkować sensacyjnej fabule.

W „Pokłosiu” Władysław Pasikowski opowiada o traumach polskiej historii, sięgając po gatunek thrillera. Nie unika jednak uproszczeń i dosłowności.

Są takie sceny, dla których warto być kinomanem. Siedzisz i wiesz, że oglądasz coś niezwykłego. Nie zastanawiasz się nad psychologicznym prawdopodobieństwem, nie myślisz o tym, co dałoby się poprawić, nie zauważasz pomniejszych błędów inscenizacyjnych. Po prostu jesteś „w filmie”, chłoniesz go i nie obchodzi cię nic poza rozgrywającymi się zdarzeniami. Takich momentów jest w „Pokłosiu” co najmniej kilka.

Film zrealizowany jest w amerykańskim stylu: mamy bohatera który przechodzi przemianę, wyrazistego drugiego bohatera, jasno zarysowany konflikt i końcową prawdę, która nikogo nie wyzwoli. Nie wszystko w tym filmie jest doskonałe (…), choć cztery gwiazdki należą mu się. Piątą dodaję za odwagę w podjęciu skrajnie trudnego tematu.

Gdyby Pasikowski zrobił tak jak w „Glinie”, i pozostał przy kinie noir, artystycznie pewnie więcej by wygrał. Tyle że w tym przypadku nie chodziło o tego typu wygraną. Reżyser potraktował ten film jak obowiązek wobec wspólnoty, w której żyje – jego obsesje, pesymistyczne spojrzenie na świat, finalnie ustąpiły miejsca Polsce, a raczej Polakom i Żydom.

Władysław Pasikowski zatrzymał się w latach 90. XX wieku i przedstawia nam dzieło sfilmowane w sposób dziś już nieco archaiczny, wypełnione estetyką dekady plotera i banera.

Pokłosie to kryminał – gęsty, klimatyczny, prowadzony bliskimi planami i posępną muzyką. (…) Pasikowski czerpie ponadto z estetyki i ikonografii thrillera, a nawet horroru. Wszystkie te porządki stylistyczne zbijają się w gęstą magmę wytartych klisz i zdekodowanych znaków, które w kontekście piętnującej nasz antysemityzm fabuły nabierają jednak nowych barw

Mimo licznych zastrzeżeń wobec „Pokłosia”, nie ma wątpliwości – to film, który trzeba zobaczyć. (…) Najnowszy obraz Władysława Pasikowskiego (…) wymyka się jednoznacznym ocenom, bowiem od strony czysto rzemieślniczej to thriller w najlepszym razie przeciętny. Ale jednocześnie „Pokłosie” jest filmem tak istotnym i tak odważnym, że nie sposób zbyć go wzruszeniem ramion.