Ida (2013)

(…) film jest bardzo wyciszony. Paweł Pawlikowski robi, co może, żeby fabuła była możliwie niedopowiedziana. Unika podsycania emocji, każe natomiast myśleć, co znudzi wielu normalnych widzów.

Są w „Idzie” sceny, które ocierają się o geniusz, i są takie, od których bolą oczy. Są postaci z krwi i kości oraz figury rodem z czytanki poglądowej. (…) W zasadzie cały film zbudowany jest na przedziwnych stylistycznych kontrastach – zmianach tonu i nastroju, które albo wynikają ze świadomie przyjętej strategii artystycznej, albo świadczą o jej braku.

Nie spodziewałem się, że taki film może dziś powstać w Polsce. Mógł go zrobić tylko ktoś pochodzący z zewnątrz. Ale jeden z paradoksów polskości polega właśnie na tym, że odnajdujemy siebie nie w tym, co mówią „prawdziwi Polacy”, tylko w tym, co wypowiadają outsiderzy. (…) [Ida jest] filmem ściszonym i przykuwającym, prostym fabularnie i wyrafinowanym artystycznie.

Pawlikowski wnosi zupełnie nową jakość do polskiego kina historycznego i sposobów reprezentacji PRL w nim. Odkłamuje, co najodważniejsze, zmitologizowaną i stabuizowaną figurę „żydokomuny”. (…) Ida nie tylko pozwala na nowo spojrzeć na PRL, ale także mówi sporo o korzeniach współczesnego polskiego społeczeństwa.

(…) Ida w ogóle żadnej tezy nie stawia. Nie jest przecież politycznym filmem o historii, lecz nostalgicznym filmem psychologicznym, medytacją o losach uwikłanych w historię jednostek. Medytacją dość płytką i banalną. Wanda jest piękna i cierpi, a skoro jest piękna i cierpi, to należy jej się nasz zachwyt i wzruszenie. Podobnie zresztą jak tytułowej Idzie. Ten film niczego nie wyjaśnia, niczego nie ocenia, wszystko estetyzuje i sprowadza do prywatności.

Ida jest filmem na światowym poziomie, jedną z ciekawszych polskich propozycji tego roku. W niezwykle wiarygodny i plastyczny sposób ukazuje dylematy lat po II wojnie światowej, ale bez narzucania jedynej właściwej interpretacji. (…) Ida jest wymagająca pod względem emocjonalnym, po jej obejrzeniu trudno wrócić do rzeczywistości. Warto poświęcić trochę czasu na jej zobaczenie i przemyślenie, bo dzieła tak subtelne oraz poruszające nie zdarzają się często.

Nie da się jednak wpisać „Idy” w ten sam nurt, co „Pokłosie” Pasikowskiego. Nie ma tu uproszczeń. Jest złożoność ludzkich losów. Może dlatego obraz ten – wyciszony i pełen bólu – tak poraża. Przypomina, jak trudno żyć po traumie.

Przesycona pesymizmem i egzystencjalnym niepokojem, minimalistyczna „Ida” Pawła Pawlikowskiego jest dziełem pod każdym względem wyjątkowym. To pasjonująca i doskonale przemyślana opowieść, która burzy narodowo-religijne stereotypy tożsamości.

Paweł Pawlikowski, pracujący na zachodzie autor m.in. “Lata miłości”, przygląda się ponurym kartom naszej najnowszej historii z perspektywy imigranta-outsidera. Robi to z uwagą, ale bez demaskacyjnego zacięcia.

Reżyser nie ugina się pod ciężarem tematu ani tym bardziej przed nim nie klęka. Tworzy dzieło osobiste, przepełnione humanizmem, oddające hołd bohaterom, ale nie tym przez duże „b”. Zwykłym, małym ludziom, którzy zostali zupełnie przypadkowo uwikłani w Apokalipsę.

W „Idzie” szokująca historia została ukazana nie sensacyjnie, nie kryminalnie, a spokojnie, w skupieniu, w ciszy. Bez nadymania się i zaczepności.

Rzadko zdarzają się filmy aż tak skupione, wysublimowane i konsekwentne w swojej artystycznej formie, dopracowane w najbardziej mikroskopijnym detalu. W „Idzie” Pawła Pawlikowskiego każdy kadr ma duszę, a cała historia przenika ciało i umysł.

Dwie kobiety przemierzają gomułkowską Polskę by dowiedzieć się kim naprawdę są. To jeden z najlepszych filmów tego roku.